LEŚNO-PERŁA ZIEMI ZABORSKIEJ

Wieś Leśno położona jest malowniczo pomiędzy dwoma jeziorami: Leśno Dolne i Leśno Górne, na Pojezierzu Południowopomorskim w mezoregionie Równiny Charzykowskiej. Oś hydrologiczną okolic Leśna stanowi rzeka Zbrzyca, jej lewym dopływem jest Młosina przepływająca przez jezioro Leśno Górne i północną część jeziora Leśno Dolne. W zlewni tych rzek występuje dużo obszarów podmokłych, najczęściej z rowami melioracyjnymi. Pierwsza wzmianka źródłowa dotycząca wsi Leśno pochodzi z 1354 roku. Jest to dokument nadania wsi rycerskiej Ditrichowi przez Wielkiego Mistrza Zakonu Winrycha von Kniprode. W 1438 roku wieś przestała być własnością rycerską i została przekazana do dyspozycji komturstwa tucholskiego. Zgodnie z regionalizacją klimatyczną Leśno zlokalizowane jest w Regionie Pojezierza Pomorskiego. Warunki klimatyczne kształtowane są przez wzajemne oddziaływanie mas powietrza polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego, w mniejszym stopniu powietrza zwrotnikowego i arktycznego. Obszar okolic Leśna swoją obecną rzeźbę zawdzięcza ostatniemu (bałtyckiemu) zlodowaceniu, które miało miejsce około 15 tys. lat temu, a ściślej stadiałowi pomorskiemu tego zlodowacenia.

Ciekawym zabytkiem jest też kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego, który należy do najlepiej zachowanych i najbardziej oryginalnych drewnianych kościołów kaszubskich. Istnienie kościoła i parafii w Leśnie potwierdzają dopiero źródła z 1534 roku. W tym roku kościół w Leśnie zostaje wymieniony w inwentarzu dóbr biskupa włocławskiego. Wtedy był to kościół pw. świętej Katarzyny. W okresie reformacji, pod koniec XVI wieku, utracił on status kościoła parafialnego, był filią kościoła w Brusach. Nowy kościół wzniesiono w latach 1634-1687. Rok 1687, był rokiem kolejnej wizytacji biskupiej. W tym samym czasie nastąpiła zmiana wezwania kościoła. Według Kroniki Parafialnej fundatorką nowego XVII - wiecznego kościoła była królowa Maria Ludwika Gonzaga.

Na uwagę zasługuje XVII - wieczna barokowa Grupa Ukrzyżowania z belki tęczowej oraz XVII- wieczne ołtarze. Zachował się również interesujący prospekt organowy z początków XVIII w. i ołtarz boczny z prezbiterium z poł. XVIII w. W XX w. ściany wewnętrzne prezbiterium, korpusu nawowego i kolumn wspierających chór muzyczny oczyszczono z XIX-wiecznej, olejnej malatury przywrócono im fakturę surowego zapokostowanego drewna. Poddano konserwacji cenne XVII- i XVIII-wieczne wyposażenie kościoła. W 1975 r. wykonano konserwacje ołtarzy, ambony, organów i chóru muzycznego. Oczyszczone ściany wewnętrzne pokryto warstwą pokostu zmieniając tym tradycyjny charakter wnętrza. Ostatni remont przeprowadzono w 1993-1994 r. wymieniając zewnętrzne odeskowanie gontowe pokrycie dachów i ścian wieży. Ciekawostką jest, że wieża kościelna ma wysokość 38 metrów i stanowi najwyższą wieżę kościoła drewnianego ew Polsce.